Telefon: Narzędzie w komunikacji czy narzędzie nieświadomości?

Artykuł opublikowany w czasopiśmie ICTM 2016, Procedings of the International Conference on ICT Management for Global Competitiveness and Economic growth in Emerging Economies

W ostatnich latach widoczna jest coraz większa polaryzacja w środowisku analitycznym dotyczącym stosowania nowoczesnych środków multimedialnych w terapii, zwłaszcza użycia Skype’a i innych komunikatorów. Z jednej strony narasta krytyka i sprzeciw, a z drugiej ta forma terapii nieustannie się rozrasta. Różne instytucje próbują zajmować stanowisko w tej sprawie. Na polskim gruncie Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychodynamicznej działające przy Krakowskim Centrum Psychodynamicznym, jedno z największych stowarzyszeń psychoterapeutycznych w Polsce, zakazało stosowania skype w praktyce terapeutycznej wpisując to niedawno do swojego statutu (www.psychodynamika.pl).

Niemniej doniesienia światowe pokazują też odmienny trend. Jednym z nich jest China American Psychoanalytic Alliance, które zrzesza ponad 300 członków będących od ponad 10 lat w szkoleniu analitycznym prowadzonych sesjami przez skype 3-4 w tygodniu. Doniesienia na ten były przedstawiane podczas Międzynarodowej Konferencji Psychoanalitycznej w Bostonie w 2015 roku aż przez 12 mówców. (Scharff i Varvin, 2014) Jednym z najczęściej podnoszonych argumentów przeciwko teleanalizie jest fakt, że wprowadza ona trzeci element pomiędzy analitykiem a pacjentem, częściowy obiekt do relacji, zaburza w ten sposób neutralność oraz wstrzemięźliwość (Scharff,J., 2013).

Kolejne zastrzeżenia do teleanalizy dotyczą pracy z osobami, które doświadczyły traumy na bardzo wczesnym etapie życia. W takim leczeniu może dojść do powtórzenia traumy odrzucenia z powodu setingu i jego ograniczeń wynikających z takiego sposobu prowadzenia sesji. Inni autorzy wyraźnie przestrzegają przed stosowaniem teleanalizy z bardzo zaburzonymi pacjentami (głębokie zaburzenia osobowości oraz poważne depresje z ryzykiem samobójstwa) (Harris, E. & Younggren, J.N. (2011). Natomiast zwolennicy terapii poprzez skype podkreślają, że podstawowe elementy settingu są zachowane, np. regularność, kontynuacja spotkań.

Moim zdaniem niektórzy psychoanalitycy mogą czuć się bardziej wolni od innych w stosowaniu skype i innych komunikatorów, szczególnie dotyczy do młodej generacji analityków, dla których technologia informacyjna jest sposobem życia. Dla Jungistów ważnym elementem w pracy na skypie jest zjawisko synchroniczności. Francise Bell zwracała uwagę na swoje uczucia przeciwprzeniesieniowe podczas sesji na skypie. Obsrwowała zależność pomiędzy wyzwaniowymi dla pacjenta sesjami, jej uczuciami przeciwprzeniesioniowymi a występującymi trudnościami technicznymi podczas sesji. Natomiast dla mnie jako psychoanalityka jungowskiego to nie tylko koincydencja, ale również zjawisko synchroniczności. Można to odnieść do tzw. „efektu Pauliego” a więc do wspólnych prac fizyka Wolfganga Pauliego i Carla Gustava Junga, którzy badali efekt synchroniczności z udziałem pól elektromagnetycznych. Pewne emocje pacjenta mogą być od niego odszczepiane i lokowane w przeciwprzeniesieniu analityka oraz w telefonie czy komputerze, które przestają pracować. (Merchant, 2016, s. 319)

BIBLIOGRAFIA

Bell, F.L. (2013). ‘Psychotherapy via Skype: A therapist’s experience’. The Psychiatrist, 37, 4, 144–5 Harris, E. & Younggren, J.N. (2011). ‘Risk management in the digital world’. Professional Psychology: Research and Practice, 42, 6, 412–18.
Merchant, J. 'The use of Skype in analysis and training: a research and literature review’, JAP, 2016, 61, 3, 309–328 (www.psychodynamika.pl)
Scharff, D. & Varvin, S. (eds.). (2014). Psychoanalysis in China. London: Karnac Books. Scharff, J. (2013). ‘Technology-assisted psychoanalysis’. Journal of the American Psychoanalytic Association, 61, 491–509.
Pużyński, S., Wciórka,J., „Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne”, Kraków 2000.